Ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας
Το μάτι είναι σαν τη φωτογραφική μηχανή. Έχει το φακό και ένα άνοιγμα εμπρός που βοηθούν στην εστίαση των αντικειμένων στον αμφιβληστροειδή. Ο αμφιβληστροειδής είναι μια λεπτή μεμβράνη που είναι ευαίσθητη στο φως, όπως το φιλμ στη φωτογραφική μηχανή. Η ωχρά βρίσκεται στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς, εκεί όπου εστιάζεται το φως. Είναι υπεύθυνη γι’ αυτά που βλέπουμε ακριβώς μπροστά μας, για δραστηριότητες όπως γράψιμο και διάβασμα και για την αντίληψη των χρωμάτων.
Μερικές φορές τα κύτταρα της ωχράς παθαίνουν βλάβη και σταματούν να δουλεύουν. Δε γνωρίζουμε γιατί γίνεται αυτό αλλά συνήθως συμβαίνει καθώς ο άνθρωπος γερνά. Ονομάζεται ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς. Επειδή σχετίζεται με την ηλικία συνήθως εκδηλώνεται και στα 2 μάτια αλλά τις περισσότερες φορές σε διαφορετικό χρόνο. Σε μερικά μάτια τα κύτταρα απλά σταματούν να δουλεύουν, όπως τα χρώματα ξεθωριάζουν στις παλιές φωτογραφίες. Αυτός ο τύπος εκφύλισης λέγεται “ξηρή”. Σε άλλα μάτια δημιουργείται ουλή στην ωχρά λόγω διαρροής αιμοφόρων αγγείων και λέγεται “υγρή” εκφύλιση. Παιδιά και νέα άτομα μπορούν επίσης να εμφανίσουν εκφύλιση της ωχράς η οποία είναι κληρονομική και λέγεται “δυστροφία ωχράς”. Πολλές φορές πάσχουν πολλά μέλη μιας οικογένειας και αν συμβαίνει αυτό στην οικογένειά σας τότε θα πρέπει να ελέγχετε τα μάτια σας τακτικά από οφθαλμίατρο. Η εκφύλιση ωχράς είναι η συχνότερη αιτία χαμηλής όρασης σε άτομα πάνω από 60. Δεν είναι επώδυνη και δεν οδηγεί ποτέ σε τύφλωση γιατί επηρεάζει μόνο την κεντρική όραση. Η περιφερική όραση μένει αναλλοίωτη. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι ασθενείς με εκφύλιση ωχράς έχουν αρκετή όραση για να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους και να κινούνται στο χώρο με σχετική άνεση. Στα πρώιμα στάδια της νόσου η κεντρική όραση μπορεί να είναι θολή ή παραμορφωμένη και τα αντικείμενα έχουν περίεργο σχήμα και μέγεθος. Αυτό μπορεί να συμβεί γρήγορα ή σταδιακά μέσα σε μήνες. Μπορεί να είστε ευαίσθητοι στο φως ή να βλέπετε φώτα που δεν υπάρχουν και αυτό να προκαλεί κάποια ενόχληση αλλά όχι πόνο.
Η ωχρά είναι το μέρος του ματιού που σας επιτρέπει να βλέπετε λεπτομέρειες και στα προχωρημένα στάδια της νόσου θα έχετε συχνά μια σκοτεινή περιοχή στο κέντρο της όρασής σας. Αυτό κάνει πολύ δύσκολες δραστηριότητες όπως διάβασμα, γράψιμο και την αναγνώριση μικρών αντικειμένων και προσώπων. Εάν νομίζετε ότι έχετε συμπτώματα της νόσου ή έχετε ήδη τη νόσο στο ένα μάτι και φοβάστε ότι παρουσιάζεται και στο άλλο τότε πρέπει να επισκεφθείτε έναν οφθαλμίατρο γρήγορα. Πρώτα θα μετρηθεί η όραση και στα 2 μάτια. Μετά θα μπουν σταγόνες στα μάτια σας για να μεγαλώσει η κόρη και να μπορούν να εξετασθούν. Θα πρέπει να περιμένετε περίπου μισή ώρα για να δράσουν οι σταγόνες. Θα έχετε θολή όραση για λίγες ώρες μετά και θα είστε πολύ ευαίσθητοι στο φως, γι’ αυτό και δε θα πρέπει να οδηγήσετε μετά την εξέταση. Συνήθως ο οφθαλμίατρός σας θα σας ζητήσει να κάνετε μια φλουοροαγγειογραφία για να δει τι ακριβώς συμβαίνει στην ωχρά σας και να αποφασίσει ποια είναι η καλύτερη θεραπεία για σας. Στην εξέταση αυτή θα σας γίνει στο χέρι μια ένεση με μια χρωστική η οποία θα παει στα μάτια. Δεν είναι επώδυνη αλλά μπορεί να νοιώσετε λίγη ναυτία. Μετά ο γιατρός θα πάρει μια σειρά από γρήγορες φωτογραφίες των ματιών σας μέσα σε λίγα λεπτά. Μετά την εξέταση θα παρατηρήσετε ότι το δέρμα και τα ούρα σας έχουν κίτρινο χρώμα αλλά είναι παροδικό. Οι παρενέργειες είναι πολύ λίγες με κυριότερη την αλλεργική αντίδραση η οποία θα χρειαστεί άμεση αντιμετώπιση. Μια άλλη εξέταση που είναι απαραίτητη για τη διάγνωση αλλά και την παρακολούθηση της νόσου είναι η Οπτική Τομογραφία Συνοχής (OCT). Αποτελεί μια ανώδυνη και σύντομη εξέταση του αμφιβληστροειδούς και της ωχράς που αναπαριστά, σαν ένα είδος αξονικής τομογραφίας χωρίς ακτινοβολία, όλα τα στρώματα του αμφιβληστροειδούς καθώς και τις διάφορες ανωμαλίες που ενδέχεται να παρουσιάζουν.
Η υγρού τύπου εκφύλιση ωχράς, αν διαγνωσθεί νωρίς, μπορεί να αντιμετωπισθεί με laser. Αυτό γίνεται στα εξωτερικά ιατρεία και δεν είναι επώδυνο. Κάθεστε στη σχισμοειδή λυχνία και ένας ειδικός φακός επαφής τοποθετείται στο μάτι για να εστιάσει το laser στον αμφιβληστροειδή. Η θεραπεία δε διαρκεί πολύ και θα δείτε πολλές δυνατές λάμψεις. Δυστυχώς στις περισσότερες περιπτώσεις η περιοχή της βλάβης είναι στο κέντρο της ωχράς και το συμβατικό laser δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί γιατί η ουλή που δημιουργεί χειροτερεύει την κεντρική όραση. Ευτυχώς, έχει βρεθεί ότι η ένεση ουσιών (πχ Lucentis, Eylea κα), οι οποίες αναστέλλουν τα ανώμαλα αγγεία, μέσα στο μάτι είναι σε θέση να σταματήσουν την εξέλιξη της πάθησης αλλά και να βελτιώσουν την όραση. Η ένεση των ουσιών αυτών γίνεται στο χειρουργείο ανώδυνα και υπό άσηπτες συνθήκες και η χρήση τους συχνά πρέπει να επαναλαμβάνεται σε χρονικά διαστήματα 1 με 2 μηνών.
Μια άλλη θεραπεία που χρησιμοποιείται σε μερικές περιπτώσεις λέγεται “φωτοδυναμική”. Σε αυτή γίνεται στο χέρι μια ένεση με ένα φάρμακο που πηγαίνει στα μάτια. Μετά από λίγη ώρα ένας ειδικός φακός επαφής τοποθετείται στο μάτι για να εστιάσει το laser στον αμφιβληστροειδή και ένα ειδικό laser εφαρμόζεται στο μάτι το οποίο ενεργοποιεί το φάρμακο και σταματά τη διαρροή των αγγείων. Μετά τη θεραπεία θα σας δοθούν ειδικά γυαλιά και θα πρέπει να αποφεύγετε το φως του ήλιου για 2 μέρες. Ακολουθείστε τις οδηγίες του γιατρού σας. Συχνά αυτή η θεραπεία πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε λίγους μήνες έως ότου σταματήσει η διαρροή των αγγείων οριστικά. Η θεραπεία με laser δε γίνεται για να βελτιώσει την όραση αλλά για να την εμποδίσει να γίνει χειρότερη.
Δεν υπάρχει προς το παρόν θεραπεία για την ξηρού τύπου εκφύλιση της ωχράς. Υπάρχουν πολλών ειδών βοηθήματα χαμηλής όρασης τα οποία μπορείτε να προμηθευτείτε, από μεγεθυντικούς φακούς μέχρι κλειστά κυκλώματα τηλεόρασης. Υπάρχουν σε εξέλιξη παγκοσμίως πολλά ερευνητικά προγράμματα με στόχο τα αίτια και τη θεραπεία της νόσου. Εάν έχετε οποιαδήποτε απορία σχετικά με την πάθηση σας ή την αντιμετώπισή της τότε μη διστάσετε να ρωτήσετε το γιατρό σας ο οποίος θα το συζητήσει λεπτομερώς μαζί σας. |